Przedmiot powstał w odpowiedzi na wyzwania współczesności: rosnące obciążenie psychiczne młodzieży, szybkie tempo życia, zmiany w stylu odżywiania, obniżenie aktywności fizycznej oraz konieczność krytycznego podejścia do informacji o zdrowiu.

Edukacja zdrowotna stawia na praktyczne działanie – uczniowie poznają nie tylko teorię, ale również będą uczestniczyć w projektach, warsztatach i inicjatywach, które rozwijają współpracę, kreatywność i odpowiedzialność.

 Podstawa prawna

Wprowadzenie edukacji zdrowotnej zostało uregulowane szeregiem aktów prawnych, które jasno określają jej miejsce w systemie oświaty. Rozporządzenia Ministra Edukacji z 6 marca 2025 r. (Dz.U. 2025 poz. 378 i 382) wprowadzają podstawę programową dla szkoły podstawowej, liceum, technikum oraz branżowej szkoły I stopnia.

Rozporządzenie z 12 marca 2025 r. (Dz.U. 2025 poz. 363) zmienia ramowe plany nauczania, uwzględniając nowy przedmiot  w planach godzinowych.

Rozporządzenie z 7 kwietnia 2025 r. (Dz.U. 2025 poz. 467) określa m.in. zasady rezygnacji z zajęć, co jest ważne dla dyrektorów i wychowawców w organizacji roku szkolnego.

Edukacja zdrowotna (EZ) ma status przedmiotu nieobowiązkowego, co oznacza, że uczestniczą w nich wszyscy uczniowie, którzy nie złożyli rezygnacji. Pomimo fakultatywnego charakteru ich wartość edukacyjna i wychowawcza jest ogromna – to przestrzeń, w której młodzi ludzie uczą się troski o zdrowie, życia w harmonii z własnymi potrzebami i szacunku do innych.

 Cele edukacji zdrowotnej

Cele EZ wykraczają daleko poza przekazywanie wiedzy teoretycznej.

I są następujące:

1. Kształtowanie kompetencji prozdrowotnych
2. Wspieranie dobrostanu fizycznego, psychicznego, społecznego
3. Budowanie odpowiedzialności za zdrowie własne i innych
4. Uczenie przez działanie – metoda projektu, refleksja, współpraca
5. Integracja treści z różnych przedmiotów i praktyki szkolnej
6. Szkoła jako środowisko zdrowia
7. Samodzielne decyzje prozdrowotne
8. Odpowiedzialność za zdrowie własne i innych
9. Działania profilaktyczne i naprawcze

Zakres treści – 11 działów

Podstawa programowa edukacji zdrowotnej obejmuje 11 obszarów tematycznych, które razem tworzą spójny obraz dbania o zdrowie.

Wartości i postawy – kształtowanie poczucia odpowiedzialności za siebie i innych, szacunku dla życia, empatii i gotowości do współpracy.

Zdrowie fizyczne – wiedza o funkcjonowaniu organizmu, profilaktyce chorób i znaczeniu codziennych nawyków.

Aktywność fizyczna – planowanie ruchu dostosowanego do możliwości, rozwijanie motywacji do regularnego wysiłku.

Odżywianie – zasady zdrowej diety, czytanie etykiet, świadome wybory żywieniowe.

Zdrowie psychiczne – rozpoznawanie emocji, radzenie sobie ze stresem, wzmacnianie odporności psychicznej.

Zdrowie społeczne – budowanie relacji, komunikacja bez przemocy, rozwiązywanie konfliktów.

Dojrzewanie – zmiany biologiczne, psychiczne i społeczne w okresie dorastania, akceptacja siebie.

Zdrowie seksualne – wiedza oparta na rzetelnych źródłach, postawy szacunku i odpowiedzialności.

Zdrowie środowiskowe – wpływ środowiska na zdrowie, działania proekologiczne.

Internet i profilaktyka uzależnień – higiena cyfrowa, rozpoznawanie zagrożeń, unikanie nałogów.

System ochrony zdrowia – orientacja w dostępnych usługach medycznych, umiejętność korzystania z pomocy specjalistów.

Różnice między wychowaniem do życia w rodzinie (WDŻ)  a edukacją zdrowotną

Wprowadzenie edukacji zdrowotnej nie polega na prostym zastąpieniu nazwy dotychczasowego przedmiotu, jakim jest wychowanie do życia w rodzinie. To jakościowa zmiana, która wynika z potrzeby szerszego spojrzenia na pojęcie zdrowia człowieka. Nie chodzi tu o ideologiczne spory ani o narzucanie jednego światopoglądu, lecz o stworzenie przestrzeni do rozmowy o zdrowiu w jego pełnym, interdyscyplinarnym wymiarze – fizycznym, psychicznym, społecznym i środowiskowym.

Treści znane z WDŻ wciąż są obecne w edukacji zdrowotnej: swoje miejsce w nowym programie znalazły tematy dotyczące dojrzewania, relacji międzyludzkich, odpowiedzialności w życiu rodzinnym czy zdrowia seksualnego. Jednak nie stanowią one głównego punktu ciężkości – są jednym z wielu równoważnych elementów, obok zagadnień dotyczących zdrowia psychicznego, radzenia sobie ze stresem, aktywności fizycznej, zdrowego odżywiania, higieny cyfrowej, profilaktyki uzależnień czy ochrony środowiska.

Edukacja zdrowotna to proces stopniowego przybliżania uczniom – odpowiednio do ich wieku, możliwości i gotowości – szerokiego rozumienia zdrowia. Dzięki temu młodzi ludzie mogą budować własną samoświadomość, uczyć się dbania o siebie i innych, rozumieć znaczenie relacji oraz odpowiedzialności w codziennym życiu.

W ramach nowego przedmiotu zdrowie traktujemy w sposób całościowy. To holistyczne podejście – obejmujące ciało, umysł, relacje i środowisko – oraz kompetencje rozwijane krok po kroku mają przenikać codzienne działania społeczności szkolnej.

 Organizacja zajęć

Edukacja zdrowotna ma jasno określone zasady organizacyjne, które jednocześnie dają szkołom przestrzeń do dostosowania zajęć do swoich możliwości i potrzeb uczniów. Przedmiot realizuje się w wymiarze jednej godziny tygodniowo w szkole podstawowej (w klasie VIII tylko do końca stycznia).

 Rezygnacja z udziału w zajęciach

Edukacja zdrowotna jest przedmiotem nieobowiązkowym, co oznacza, że uczeń ma prawo z niej zrezygnować. Procedura ta jest jasno określona w przepisach prawa i wymaga złożenia pisemnego oświadczenia przez rodzica lub opiekuna prawnego ucznia niepełnoletniego bądź przez samego ucznia, jeśli jest pełnoletni. Termin na złożenie takiego oświadczenia upływa 25 września danego roku szkolnego. Po tym terminie uczniowie uczestniczą w zajęciach do końca roku.

Choć istnieje możliwość rezygnacji, warto podkreślać w rozmowach z rodzicami i uczniami, jak dużą wartość ma uczestnictwo w lekcjach tego przedmiotu. Edukacja zdrowotna rozwija wiedzę, umiejętności i postawy, które trudno zdobyć i wykształcić w ramach innych zajęć. To przestrzeń do rozmów o dobrostanie, profilaktyce, radzeniu sobie w sytuacjach kryzysowych i budowaniu zdrowych relacji.

sytuacje. Ważne, by prowadzący potrafił pracować metodami aktywizującymi i projektowymi oraz miał gotowość do współpracy z innymi nauczycielami.

Dobrze przygotowany nauczyciel edukacji zdrowotnej staje się ambasadorem zdrowia w szkole – osobą, która łączy wiedzę z praktyką i wspiera całą społeczność w dążeniu do dobrostanu. Warto dodać, że dostępne są już studia podyplomowe kwalifikacyjne „Edukacja zdrowotna” dla nauczycieli, które dają pełne uprawnienia do nauczania nowego przedmiotu.

 Korzyści dla uczniów i szkoły

Edukacja zdrowotna przynosi wiele wymiernych korzyści zarówno uczniom, jak i całej społeczności szkolnej. Dla uczniów to przede wszystkim rozwijanie świadomości własnego zdrowia i dobrostanu. Poznają oni mechanizmy funkcjonowania organizmu, uczą się rozpoznawać swoje potrzeby, dbać o równowagę między nauką, odpoczynkiem a aktywnością fizyczną. Zdobywają też kompetencje pozwalające na świadome podejmowanie decyzji dotyczących stylu życia.

W obszarze zdrowia psychicznego uczniowie uczą się radzenia sobie ze stresem, budowania odporności psychicznej i szukania pomocy w sytuacjach kryzysowych. Takie umiejętności wzmacniają poczucie sprawczości, podnoszą samoocenę i zwiększają odwagę w proszeniu o wsparcie, gdy jest ono potrzebne.

Edukacja zdrowotna sprzyja również integracji społecznej – uczniowie pracują w grupach, uczą się komunikacji bez przemocy, rozwiązywania konfliktów i współpracy. Dzięki temu budują relacje oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu.

https://ore.edu.pl/2025/08/edukacja-zdrowotna-informacje